هک شدن تلفن همراه می‌تواند اطلاعات شخصی، مالی و هویتی کاربران را در معرض تهدید جدی قرار دهد و خسارات جبران‌ناپذیری به‌دنبال داشته باشد. مهم‌ترین نشانه‌های وجود بدافزار در تلفن همراه و راهکار‌هایی برای مقابله با آن چه هستند؟ اگرچه تشخیص هک‌شدن در رایانه‌های شخصی معمولاً واضح‌تر است، اما در گوشی‌های هوشمند ممکن است این نشانه‌ها بسیار پنهان‌تر و مبهم‌تر باشند. هنوز بسیاری از کاربران تصور می‌کنند که تهدید‌های امنیتی مانند بدافزار‌ها یا حملات سایبری، چندان در گوشی‌های هوشمند رایج نیستند. همین بی‌توجهی باعث می‌شود گوشی‌ها در برابر حملاتی نظیر فیشینگ، دانلود‌های مخرب یا اتصال به وای‌فای‌های ناامن آسیب‌پذیر باشند.

اگر گوشی هوشمند شما هیچ‌گونه نرم‌افزار امنیتی یا آنتی‌ویروس نصب‌شده ندارد و در زمینه رعایت اصول امنیت سایبری نیز اقدامی نکرده‌اید، دستگاه شما هم در معرض خطر قرار دارد. در ادامه، مهم‌ترین نشانه‌های وجود بدافزار در تلفن همراه و همچنین راهکار‌هایی برای مقابله با آن را مرور می‌کنیم.

نشانه‌هایی که باید به آنها توجه کنید

-نمایش مکرر پاپ‌آپ‌ها (تبلیغات ناخواسته): اگر در هنگام استفاده از گوشی، با پاپ‌آپ‌های تبلیغاتی ناگهانی مواجه می‌شوید، این نشانه‌ای هشداردهنده است. هرگز روی این تبلیغات کلیک نکنید، زیرا ممکن است شما را به وب‌سایت‌های مخرب هدایت کنند.

-افت عملکرد گوشی: کندی، هنگ‌کردن یا قطعی‌های پی‌درپی گوشی هنگام انجام کار‌های معمول می‌تواند ناشی از وجود بدافزار باشد. بدافزار‌ها به‌طور چشمگیری از منابع پردازشی دستگاه استفاده می‌کنند و همین موضوع منجر به کاهش کارایی سیستم می‌شود.

-خاموش یا ری‌استارت شدن ناگهانی: اگر گوشی شما بدون دلیل مشخصی خاموش یا ری‌استارت می‌شود، احتمالاً کدی مخرب در حال کنترل آن است؛ گاهی هم این اتفاق ممکن است نتیجه تلاش هکری برای دسترسی از راه دور به دستگاه شما باشد.

-فعال‌شدن خودکار دوربین یا میکروفون: در صورتی که بدون دخالت شما، میکروفون یا دوربین گوشی روشن شود، احتمال آن می‌رود که شخصی در حال جاسوسی و رصد فعالیت‌های شما باشد.

-برنامه‌ها، پیام‌ها یا تماس‌های مشکوک: وجود اپلیکیشن‌هایی که آنها را نصب نکرده‌اید یا تماس‌ها و پیامک‌هایی که ارسال آنها را به خاطر نمی‌آورید، نشانه‌ی دسترسی غیرمجاز است.

-مصرف غیرعادی باتری: اگر باتری گوشی سریع‌تر از همیشه تخلیه می‌شود، ممکن است به خاطر اجرای یک بدافزار در پس‌زمینه باشد.

-داغ‌شدن گوشی در حالت بیکار: اگر دستگاه شما حتی زمانی که استفاده‌ای از آن نمی‌کنید، بیش از حد گرم می‌شود، احتمالاً یک بدافزار در حال استفاده فشرده از منابع پردازنده است.

-درخواست‌های ناخواسته احراز هویت دو مرحله‌ای: اگر پیام‌هایی دریافت می‌کنید که از شما می‌خواهد احراز هویت دو مرحله‌ای انجام دهید، در حالی که خودتان چنین درخواستی نداشته‌اید، احتمالاً فردی سعی دارد به حساب‌های کاربری شما دسترسی پیدا کند.

-مشکلات حساب‌های کاربری: درخواست‌های تغییر رمز عبور، یا قفل شدن ناگهانی حساب‌ها، همگی نشانه‌هایی جدی از دستکاری در حساب‌های شما هستند.

-افزایش غیرعادی مصرف داده یا هزینه تماس‌ها: ممکن است فرد مهاجم از گوشی شما برای ارسال پیام، انتقال داده، خرید اینترنتی یا تماس‌های ناشناس استفاده کرده باشد.

-تغییر ظاهر وب‌سایت‌ها یا هدایت به صفحات مشکوک: اگر هنگام مرور وب‌سایت‌ها متوجه تغییرات غیرعادی شدید یا به صفحات تبلیغاتی منتقل می‌شوید، احتمالاً ترافیک اینترنتی شما به‌صورت مخرب هدایت می‌شود.

-عدم امکان خاموش‌کردن دستگاه: برخی بدافزار‌ها مانع خاموش‌شدن کامل گوشی می‌شوند تا بتوانند کنترل آن را حفظ کنند.

حالا چه باید کرد؟

اگر فکر می‌کنید گوشی‌تان هک شده، نگران نباشید. چند گام مهم می‌تواند به شما در کنترل اوضاع کمک کند. هیچ‌یک از این اقدامات تضمینی نیستند، اما شروع مناسبی برای بازیابی امنیت دستگاه هستند.

-اسکن امنیتی اجرا کنید: اگر آنتی‌ویروسی روی دستگاه خود دارید، فوراً یک اسکن کامل اجرا کنید. برخی از نرم‌افزار‌ها می‌توانند بدافزار را شناسایی و حتی حذف کنند.

-برنامه‌ها و فایل‌های مشکوک را حذف کنید: اگر اپلیکیشن‌هایی روی گوشی‌تان نصب شده‌اند که آنها را نمی‌شناسید، آنها را به‌طور کامل حذف کنید (نه فقط آیکون).

-از اطلاعات مهم پشتیبان بگیرید: نه برنامه‌ها و فایل‌های سیستمی، بلکه تصاویر، مخاطبین و اسناد مهمی که احتمالاً آلوده نشده‌اند را در جایی امن ذخیره کنید.

-از نسخه‌های پشتیبان قبلی استفاده کنید: اطمینان حاصل کنید که نسخه پشتیبان شما مربوط به قبل از زمان آلودگی است تا مجدداً بدافزار را بازگردانی نکنید.

-رمز عبور‌ها را تغییر دهید: این کار را از یک دستگاه دیگر که آلوده نیست انجام دهید. از رمز‌های قدرتمند و متفاوت استفاده کنید و احراز هویت دو مرحله‌ای را فعال نمایید.

-تاریخچه مرورگر و کش‌ها را پاک کنید: ممکن است کد‌های مخرب در تنظیمات مرورگر ذخیره شده باشند؛ بنابراین همه کوکی‌ها، کش و تاریخچه را پاک کنید.

-حساب‌های کاربری خود را بررسی کنید: فعالیت‌های اخیر را بررسی کنید و در صورت مشاهده تراکنش مشکوک، حساب‌ها را مسدود یا اطلاعات آنها را به‌روزرسانی کنید.

-سیستم‌عامل گوشی را به‌روزرسانی کنید: نصب آخرین نسخه سیستم‌عامل می‌تواند برخی از آسیب‌پذیری‌ها را برطرف کند.

-اتصال گوشی را قطع کنید: اتصال به وای‌فای و شبکه موبایل را قطع کرده، و سپس دستگاه را در حالت Safe Mode یا Recovery Mode راه‌اندازی کنید.

-خاموش‌کردن کامل و غیرفعال‌سازی موقعیت مکانی: این کار می‌تواند مانع فعالیت مداوم بدافزار‌ها شود.

-بازگردانی به تنظیمات کارخانه (Factory Reset): این گزینه را تنها زمانی انتخاب کنید که فایل‌های مهم خود را پشتیبان گرفته‌اید. در بسیاری از موارد، این تنها راهکار قطعی برای پاک‌سازی کامل است.

-اطلاع‌رسانی به مخاطبین و نهاد‌های مالی: به مخاطبان خود اطلاع دهید که دستگاه‌تان هک شده تا مراقب پیام‌های فیشینگ باشند. همچنین بانک‌ها و مؤسسات مالی را در جریان قرار دهید تا اقدامات لازم را انجام دهند.

آرامش خود را حفظ کنید، آگاه بمانید

هک شدن می‌تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد، اما مهم است بدانید که شما بی‌دفاع نیستید. اگر آرامش خود را حفظ کرده و به‌درستی عمل کنید، می‌توانید تا حد زیادی اطلاعات و حتی گوشی خود را بازیابی کنید. همان‌قدر که پیشگیری اهمیت دارد، دانستن اقدامات پس از هک شدن نیز ضروری است؛ بنابراین باهوش بمانید، مراقب باشید و همواره آگاهانه عمل کنید.

*فرارو