پرتال امام خمینی در گفت و گویی تفصیلی با محمدرضا بهشتی ـ فرزند ارشد آن شهید و دبیر کمیته سیاسی حزب جمهوری اسامی – و دکتر فرشاد مومنی – دبیر کمیته دانش آموزی حزب جمهوری اسلامی – انجام داده است که حاوی نکات ارزنده ای درباره ایشان است.

فرزند شهید بهشتی مهمترین وجه شخصیتی ایشان را روحیه جست و جو گری و کسب حقیقت می داند و معتقد است: همین مساله است که او را ضمن کسب تعالیم مذهبی و حوزوی به سمت دانشگاه و کسب علوم جدید می کشاند. به طوری که شهید بهشتی دکترای فلسفه غرب را از دانشگاه کسب می کند و به چندین زبان روز دنیا تسلط می یابد. او این خصلت را تا آخر عمر حفظ کرد و هیچ گاه خود را بی نیاز از کسب علم و اگاهی و اطلاع ندید.

نکته دیگری که در رفتار شهید بهشتی خود را نمایان می کند نگاه عمیق به مسایل است او همواره در ارائه نظرات تامل می کرد و در جلسات هم معمولا آخرین نظر دهنده بود و وقتی نظرش را می گفت عمیق و موشکافانه اظهار نظر می کرد.

خصیصه دیگری که در این گفت و گو برای آن شهید عنوان می شود «جامعیت» اندیشه اوست. به دلیل گستردگی معلومات و اطلاعات مختلف در ارائه نظراتش جامعیت خاصی داشت و به موضوعات از زاویه های مختلف می نگریست.

با این همه شهید بهشتی در مدت کوتاه حیاتش در مقطع پس از انقلاب، عهده دار مسولیت هایی است که بخشی از کارنامه او را تشکیل می دهد. از جمله این سمت ها ریاست دیوان عالی کشور در دستگاه قضایی ابتدای انقلاب است. اما پرسش این است که آیا تمامی اقدامات و کارهایی که در آن روزها از دستگاه قضایی رخ داده است با علم و رضایت شهید بهشتی بوده است همو که «معمار دستگاه قضایی» می خوانندش.

فرزند شهید بهشتی این را نمی پذیرد و می گوید: «دادگستری میراثی از گذشته بود و وقتی شهید بهشتی وارد آن شد شکل و شمایل خود را یافته بود ... نمی توان به یک معنا شهید بهشتی را بنیانگذار سیستم قضایی دانست؛ چرا که روال و سیره ای در آن پیش از ورود شهید بهشتی شکل گرفته بود رویه ای که بخشی به انقلابیون و بخشی به رسوبات رژیم شاه بر می گشت.»

با این حال بهشتی در آنجا پایه گذار برخی اقدامات بوده که مانند سایر اقدامات شهید بهشتی در حوزه های دیگر ناشی از نگاه عمیق و فلسفی او بوده است. تشکیل جمع های تخصصی از دانشمندان علم حقوق در ایران مانند دکتر هاشمی و دکتر مهرپور و آوردن آنها به سیستم قضایی، تربیت نیروهای متخصص برای این بخش و تشکیل پلیس قضایی توسط شهید بهشتی در همان مدت کوتاه برخواسته از همین خصلت شهید بهشتی بود. و باز هم همین نگرش بود که به گواه مذاکرات خبرگان قانون اساسی شهید بهشتی بر خلاف برخی هم انقلابیون از اساس با هر گونه شکنجه بدون حتی کوچکترین استثنایی مخالف بود. او چه در زمانی که در دستگاه قضایی بود و چه قبل از آن همواره در مواجهه با مخالفانش سعه صدر داشت و حتی با برخی از آنها چندین جلسه مناظره تلویزیونی برگزار کرد.

شهید بهشتی در کارنامه خود یک حزب را هم تاسیس کرده است. فرزندش در این باره می گوید: شهید بهشتی تلاش داشت با هر کسی اشتراکاتی دارد بر سر مشترکاتش کار جمعی کند. ایشان خود بنده را سراغ چند نفر فرستاد تا آنها را برای حضور در شورای مرکزی حزب و کنگره دعوت کنم، افرادی که اگر بشنوید شاید تعجب کنید. او به کار جمعی اعتقاد داشت و به آن پایبند بود.

اشاره دکتر محمدرضا بهشتی در «پایبندی» پدرش به کار جمعی در نوع فعالیت شهید بهشتی در حزب بود. به عنوان مثال او با وجود مخالفت شخصی اش با اعلام نخستین کاندیدای حزب جمهوری در انتخابات ریاست جمهوری، به دلیل نظر سایر اعضای حزب ، این را می پذیرد. هر چند که قدرت اقناع سازی بسیار بالایی هم داشتند.