نماز، يكى از مهم‏ترين اعمال عبادى و پايه‏اى محكم براى خيمه شريعت اسلام به شمار مى‏آيد. اين عمل، بر اركانى استوار مى‏باشد كه يكى از آنها «سجده» است. سجده در هر نماز واجب و مستحب، بايد گزارده شود؛ اما اين كه سجده كردن بر چه چيزهايى درست است، بايد گفت كه همه مذاهب اسلامى سجده كردن بر زمين و خاك را صحيح مى‏دانند؛ بلكه طبق روايات رسيده از پيامبر صلى‏الله‏عليه‏وآله سجده بر خاك فضيلت بيشترى دارد.

در روايات اسلامى برگذاشتن پيشانى-/ به هنگامى نماز-/ بر خاك امر شده است و اين امر، اگر واجب بودن اين عمل را ثبات نكند، بى‏شك بر فضيلت و مطلوب بودن آن دلالت دارد. از شخصى به نام «ابوصالح» چنين نقل شده است: «روزى نزد «ام سلمه» رفتم؛ پس، يكى از برادرزاده‏هايش وارد شد و شروع به خواندن نماز كرد؛ چون خواست به سجده رود، خاك را فوت كرد. ام سلمه گفت: اى فرزند برادر! خاك را فوت نكن؛ من شنيدم رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏وآله به غلامش «يسار» كه او نيز هنگام سجده كردن چنين كرد، فرمود: براى خدا، پيشانى‏ات را بر خاك گذار».

اين تربت مقدس و ممتاز

حال كه سجده كردن بر خاك برترى دارد، مى‏پردازيم به مسئله سجده بر تربت امام حسين عليه‏السلام. سرزمين كربلا همچون سرزمين مكه و مدينه، از تقدس و عظمت بالايى برخوردار است. در اين باره، در كتاب‏هاى اهل سنت، روايات فراوانى نقل شده است؛ مثلًا اين حديث كه مى‏گويد: روزى اميرمؤمنان عليه‏السلام از سرزمين كربلا عبور كرد و مقدارى از خاك آن را برداشت؛ بوييد و گريست و فرمود: «هفتاد هزار نفر از اين مكان محشور مى‏شوند و بدون حسابرسى وارد بهشت مى‏گردند.

يا اين روايات كه از ام سلمه نقل شده است؛ «يك شب پيامبر صلى‏الله‏عليه‏وآله در حالى كه مضطرب بود، به بستر رفت و خوابيد. آن گاه با اضطراب و نگرانى بيدار شد و دردستش خاك خون آلود بود كه آن را مى‏بوسيد. گفتم: اين خاك چيست، اى رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏وآله؟ فرمود:

جبرئيل به من خبر داد كه اين- و به حسين عليه‏السلام اشاره كرد- در سرزمين عراق كشته مى‏شود. من به او گفتم: خاك آن زمين را كه قتلگاه اوست، به من نشان بده و اين همان خاك است»

آرى، اين سخنان در تقديس خاك سرزمينى است كه نواده معصوم پيامبر صلى‏الله‏عليه‏وآله و گُل خوشبوى او، يعنى امام حسين عليه‏السلام، در آن به شهادت رسيده است.

حال اگر كسى اين خاك مطهر را مُهر نماز خود قرار دهد و بر آن سجده كند، آيا جاى آن هست كه او را سرزنش كنيم و بر او عيب بگيريم و سجده و نمازش را نادرست بدانيم؟

اين همه اصرار براى چيست؟

راستى چرا در متون دينى ما اين همه بر اهميت و ارزش تربت امام حسين عليه‏السلام و فضيلت سجده كردن بر آن تأكيد شده است؟

تفاوت اين خاك با خاك‏هاى ديگر در چيست و چه رازى در اين خاك نهفته ا ست كه سجده كردن بر آن حجاب‏هاى هفتگانه ميان بنده و پروردگارش را مى‏درد

و شفاى دردهاى جسم و جان انسان است و آن را «دواى بزرگ‏تر»

گفته‏اند؟ براى روشن شدن مطلب و پى‏بردن به سرّ اين سفارش مهم دينى، توجه به دو نكته زير ضرورى است:

1. هر انسان نمازگزارى مى‏تواند براى مطمئن بودن از طهارت سجده‏گاه خود، مقدارى خاك را كه از پاكى آن مطمئن است، با خود بردارد و هنگام نماز از آن استفاده نمايد. اين كار، در ميان مسلمانان آغاز اسلام نيز انجام مى‏شده و منعى نداشته است.

مى‏گويند «مسروق بن اجدع»، از راويان بزرگ اهل سنت، پاره‏اى خشت به همراه بر مى‏داشت و در سفرهايش، به هنگام نماز بر آن سجده مى‏ كرد.