در ادامه مطلب، آثار و عواقب این چشم‌‌داشت را ملاحظه کنید.

رُوِیَ عن عَلیٍّ(علیه السّلام) قال: «اِنَّ سَخاءَ النَّفسِ عَمّا فی اَیدِی النّاسِ لَاَفضَلُ مِن سَخاءِ البَذلِ»؛

(غررالحکم:381، حدیث 8645)

ترجمه: روایت از حضرت علی(علیه السّلام) منقول است که حضرت فرمودند: گذشت و سخاوت نفس از آنچه که در دست مردم است، هر آینه أفضل و بالاتر است از گذشت و سخاوت در بذل و عطا کردن به دیگران.

شرح حدیث: «سخاوت» در اصل به معنای «گذشت کردن» است. شما یک چیزی را به کسی می بخشی، بذل می‌کنی، از آن دل می‌کنی، گذشت می‌کنی می‌دهی به او. این سخاوت است.

امیرالمؤمنین(ع) بر طبق این روایت می‌فرمایند: «سَخاء نفس» یعنی گذشت درونی از آنچه(از امور دنیایی) که در دست دیگران است. اسم این را گذاشته سخاوت. چرا؟ چون مثل همان «گذشت» است.

این چشم پوشی کردن از آنچه در دست دیگران است، فضیلتش بیشتر و بالاتر است از اینکه دست کنی در جیب خودت و پول به کسی بدهی. چرا؟

اگر انسان چشم‌داشت داشته باشد نسبت به آنچه که از امور دنیایی در دست دیگران است و چشمش دنبال آن باشد، حداقل منشأ 3 رذیله در انسان می‌شود:

1- متوقع می‌شوی که او به تو بدهد. توقع اینکه او به تو بدهد از آنچه که دارد این طمع است و طمع هم از رذائل اخلاقی است.

2- به تو نمی‌دهد. اینجا در دلت آرزو می‌کنی چون من ندارم خدا از او بگیرد. نگاه کنید گام به گام پیش می‌روم. اینها مال نفس است و تودلی است. اول به من بدهد می‌شود طمع. بعد می‌بینی به تو نمی‌دهد. آرزو می‌کنی که او هم نداشته باشد و از او هم گرفته شود. این اسمش چیست؟ حسد. این رذیله دوم.

3- نه توقع دارم به من بدهد و نه میخواهم که از او گرفته شود. بلکه می‌گویم خودم می‌روم تلاش می‌کنم که هرطور شود بدست آورم. این چه می‌شود؟ خودم را به آب و آتش می زنم.

«لا ابالی‌گری در بدست آوردن مال». دیگر نه حرام سرم می‌شود نه حلال. می خواهم مثل او بشوم. ببینید چقدر جمله گویا است.

«اِنَّ سَخاءَ النَّفسِ عَمّا فی اَیدِی النّاسِ لَاَفضَلُ مِن سَخاءِ البَذلِ»؛ چشم پوشی کردن از آنچه را که در دست دیگران است از امور مادی و دنیایی، هر آینه بالاتر است ازاینکه دست کنی در جیبت یک چیزی به کس دیگری بدهی.

چون اگر آن چشم پوشی نشود، منشأ رذائل اخلاقی است. یا مبتلا به «طمع» می‌شوی یا «حسد» می‌شوی یا «لا أبالی‌گری در بدست آوردن مال».