| ربا ربا در لغت عرب به معناي مطلق فزوني و زيادت و كثرت آمده است و اصل ربا از اصطلاحات قرآني است كه به همين مفهوم و معنا با حدود و قيودي چند وارد فقه مذاهب اسلامي گرديده است. معمولاً فقهاء در كتابهاي معاملات، تجارات، قرض و جز اينها متعرض بحث دربارۀ حقيقت و ماهيت ربا و احكام شرعي متعلق به آن مي‌شوند.
ربا در قرآن:
اصطلاح يا كلمۀ ربا در تعدادي از آيات قرآن كريم آمده است كه عبارتند از: الذين يأكلون الربا لايقومون الا كما يقوم‌‌الذي يتخبطه الشيطان من‌المس ذلك بانهم قالوا انّما البيع مثل‌الربا و احل‌الله البيع و حرم‌الربا ... يمحق‌الله الربا ويربي الصدقات ... يا ايها‌الذين آمنوا اتقواالله و ذروا ما بقي من‌الربا ... (بقره،275، 276، 278) و ما اتيتم من ربا ليربوا في اموال الناس ... (روم، 39). در اين آيات خداوند اشاره به معاملات ربوبّه در عصر جاهلي دارد كه در آن معاملات اصل اولي و غالب بر معاملات و وامهاي پرداختي همانا فزوني گرفتن فرع بر اصل بوه است. و از مجموع اين آيات استفاده مي‌شود كه معاملات ربويه يكي از ممنوعات و محرمات است و در مقابلِ خريد و فروش و بيع حلال و مشروع قرار دارد. علاوه بر اين ربا در مقابلِ صدقه نيز قرار دارد كه خداوند صدقه را فزوني مي‌بخشد ليكن رباي ممنوع و حرام را هرگز بركت و زيادت و فزوني نخواهد داد. از برخي آيات فهميده مي‌شود كه يكي از معاملات شايع ميان قوم يهود همانا قرضهاي ربويي بوده است كه خداوند آنان را اكيداً از انجام آن منع و نهي نموده است؛ ليكن آنان بدين نهي وقعي ننهاده و عاقبت به بلاي آسماني گرفتار آمده‌اند. و در نهايت در يكي از اين آيات خداوند صريحاً اعلام مي‌فرمايد كه انجام معاملات ربوي اعلان صريحي است از رباخوار به جنگ با خدا و پيامبر.
موضوع ربا در روايات معصومين (ع):
با توجه به آثار زيان‌بار ربا در جوامع بشري و اين‌كه سرمايه و ثروتهاي رباخواران بدون آن‌كه در توليد كالاي مفيد و ايجاد اشتغال و سودآوري مشروع به كار گرفته شود و در راههايي مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه نتيجۀ آن تجمع ثروت در اختيار گروه كوچكي از رباخواران و فقر و بيچارگي و درماندگي گروههاي فراواني از مردم باشد. از اين‌رو در روايات معصومين (ع) رباخواري يكي از بزرگترين گناهان شمرده شده و گناه آن برابري با گناه شرك به وحدانيت خدا قرار داده شده است. و رباخوار در حكم محارب و كسي كه با خدا مي‌جنگد فرض گرديده است. در روايتي از امام صادق (ع) آمده است كه «گناه خوردن يك درهم از ربا نزد خداوند بيشتر از 70 بار زناي با محارم در كعبه مي‌باشد»، و شيخ حر عاملي (م 1104 ق) در كتاب وسائل‌الشيعۀ و در بحث معاملات و تجارات موضوع ربا را مطرح كرده و فصلي به نام (ابواب‌الربا) دارد كه طي آن 20 باب مجموعاً 136 حديث را دربارۀ احكام ربا روايت كرده است.
منبع : دايره المعارف تشيع، جلد هشتم، صفحه 126 تا 128
*بدون ذكر نشاني سايت استفاده از اين مطلب جايز نيست*
|
