جماران: امام خمینی (س) در جایگاه رهبری نهضتی بزرگ در طول تاریخ ایران، با مطالعه هم جانبه در تاریخ معاصر ایران، تمامی مسائل را رصد کرده و در جای خود از آن بهره گرفته است.

نگاهی به سخنرانیهای ایشان از دهه 40 تاکنون و اشاراتی که به برخی حوادث تاریخی ایران دارد نشان از اشراف کامل بر آنچه بر این کشور گذشته است، دارد.

یکی از مسائلی که امام به آن توجه ویژه کرده است، حادثه دلخراش و دین ستیز حمله به مسجد گوهرشاد مشهد الرضا می‌باشد. ایشان در بیش از 15 بار در سخنرانی ها و یا پیام‌های خود در مواضع و مواقع مختلف به آن اشاره کرده و یادآور شده است این خیانت بزرگ در تاریخ ایران به دست رضاخان قلدر به انجام رسیده است.

شاید برای اولین بار در چهلم شهدای مدرسه فیضیه سال 1342 باشد که حضرت امام ضمن اشاره به مقتولین و مصدومین و غارت شدگان مدرسه فیضیه، اشاره می‌کنند: 

چنانکه بعد از سالهای دراز، عدد مقتولین مسجد گوهرشاد را که با کامیونها حمل کردند ما نمی‌دانیم. (صحیفه امام، ج 1، ص 196 ـ 197)

سپس سال 1350 در نجف اشرف به مناسبت برگزاری جشن‌های 2500 ساله، ضمن یادآوری مشکلات مردم و دستگیری‌هایی که به مناسبت اعتراض به برگزاری این جشن شده است، می‌فرماید:

برای اینکه شعار دادند که ما جشن 2500 ساله نمی‌خواهیم، ما گرسنه هستیم؛ گرسنگی مسلمان‌ها را رفع کنید، جشن نگیرید، روی مرده‌ها جشن نگیرید... مردم چه خوشی از سلاطین [دارند] ... برای کسانی که در مسجد گوهرشاد، مسلمین را آنطور قتل عام کردند که خونهایش به دیوار تا مدتی بود و مسجد را درش را بسته بودند که کسی نبیند، ما جشن بگیریم؟ (همان، ج 2، ص 363 ـ 364)

امام خمینی(س) در سال‌های 56 ـ 57، که بارقه‌هایی از امید برای شروع نهضت اسلامی به چشم می‌خورد، در سخنرانی‌ها و پیام‌های متعدد و با تعابیر مختلف ضمن یاد کرد حادثه مسجد گوهرشاد به قیام 15 خرداد نیز اشاره دارند. (همان، ج 3، ص 255، 261، 300، 388، 423 و491)

قتل عام مسجد گوهرشاد جنب حرم مطهر ثامن الائمه(ع) آن پدر که قتل عام مسجد گوهرشاد و اهانت به مرقد مطهر ثامن الحجج(ع) کرد و این پسر که قتل عام 15 خرداد را مرتکب شد و اهانت به مرقد مطهر فاطمه معصومه نمود. (ص 261)

جهت روشن شدن اذهان جهانیان، در سال 1357 امام خمینی(س) از نوفل لوشاتو پیامی صادر کرد و در این پیام که به مناسبت حمله به مردم مشهد در حریم رضوی بوده است، می‌فرماید:

یکی از بزرگترین ضربه های این جنایتکار به اسلام، به مسلسل بستن بارگاه قدس حضرت علی بن موسی الرضا صلوات الله علیه است. این بارگاه مقدس در زمان رضاخان به مسلسل بسته شد و قتل عام مسجد گوهرشاد به وجود آمد، و در زمان محمدرضا خان آن جنایت تجدید و دژخیمان شاه در صحن و حریم آن حضرت ریخته و کشتار کردند. (همان، ج 5، ص 93)

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در حوادث گوناگون انقلاب که دست‌های استکباری جهانی در کار بود، امام به جنایات رژیم پهلوی پدر و پسر اشاره می‌کنند و از کشتار در مسجد گوهرشاد و نیز قیام 15 خرداد فراوان یاد می‌کند، از جمله:

در زمان خود رضاشاه، قتل عام مسجد گوهرشاد را من به خاطر دارم، و کسانی که به سن من هستند به خاطر دارند که در مسجد و معبد مسلمین ـ که مرکز اقامه نماز بود، عبادت خدا بود ـ آنها ریختند و یک عده از مظلومین که برای دادخواهی آنجا مجتمع شده بودند، قتل عام کردند و از بین بردند. (همان، ج 11، ص 32)

یادآوری مکرر این حادثه در کنار قیام 15 خرداد می تواند نشانگر موضوعات مختلفی از جمله ابراز تاثر و نفرت امام از خاندان پهلوی و نیز خونهای بناحق ریخته داشته باشد و به مردم ایران یادآوری کند که باید قدر زحمات گذشتگان را بدانید و برای آنان ارج قائل باشیم، چنانکه اکنون نیز شایسته است همگان  بویژه مسئولان به این نکته مهم توجه داشته باشند.