سرویس سیاسی «انتخاب» / رضا متین: حمله نظامی ترکیه به شمال سوریه در نهم اکتبر 2019 (17 مهر 1398) که تحت عنوان «چشمه صلح» انجام گرفت، به نظر می‌رسد نه تنها صلح و دوستی را با خود به همراه نیاورده، بلکه بیشتر به زمینه‌ای برای کینه‌توزی و نفرت‌پراکنی در میان مردمان منطقه خاورمیانه تبدیل شده است. به‌گونه‌ای که به شکلی غیرمنتظره برخی رسانه های ترکیه بازی تیم‌های تراکتور و استقلال در هفته نهم رقابت‌های لیگ برتر فوتبال کشورمان را نیز وارد حواشی این اتفاق کردند.

اردوغان؛ وقتی زهر خود را می‌ریزد

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در 22 اکتبر 2019 (30 مهر 1398) با چهره‌ای که مملوء از نارضایتی و نگرانی بود، قبل از سفر به شهر سوچی برای دیدار با ولادیمیر پوتین، همتای روس خود، در فرودگاه آنکارا به خبرنگاران گفت: «همه دنیا از رویکرد اردوغان در قبال برنامه هسته‌ای ایران در گذشته نزدیک اطلاع دارند، اما اظهاراتی آزاردهنده از سوی برخی مقامات این کشور شنیده می‌شود. البته این سخنان متعلق به جناب روحانی نیست، اما لازم بود ایشان این صداها را خاموش می‌کردند. این موارد شخص بنده و تمام نزدیکانم را آزار می‌دهد. ... این اقدامات نادرست است. اظهارات آنان در این زمینه را محکوم می‌کنم.» هنگام ادای این اظهارات، هر شخص آشنا با منش روانی رئیس حزب عدالت و توسعه می‌توانست انگیزه انتقام و درونی آکنده از به هم ریختگی او را تشخیص دهد.

تنها کافی است به کنش‌های اردوغان در انتقام از مخالفان یا کسانی که به هر سببی موجب نگرانی او شده‌اند، نگاه کرد و دید که او چگونه در پی انتقام بر آمده است. این منش در عرصه تصمیم‌گیری‌های او در عرصه سیاست خارجی نیز بدون تاثیر نبوده و نیست و به نظر می‌رسد او با در نظر داشتن واکنش وزارت خارجه ایران که با صراحت حمله این کشور به شمال سوریه را محکوم کرده و آن را نماد نقض حاکمیت ملی سوریه خوانده بود، انگیزه بیشتری برای واکنش پیدا کرده بود.

اردوغان به سوی انتقام

تنها ساعاتی بعد از پایان بازی دو تیم تراکتور و استقلال،  روزنامه ینی شفق تیتر می‌زند: «120 هزار نفر در ورزشگاه تبریز شعار جانم فدای ترکیه سر دادند». «ینی شفق»، که به عنوان روزنامه‌ای اسلام‌گرا و محافظه‌کار در کشور ترکیه معروف است و غالب ناظران سیاسی از آن به عنوان ارگان غیررسمی حزب عدالت و توسعه - حزب اردوغان - یاد می‌کنند، در ادامه، می‌نویسد: «۱۲۰ هزار طرفدار تراکتور در تبریز، یک‌ صدا فریاد زدند: جان و خونمان فدای تو ترکیه، وطن مادری‌مان.»

همزمان با این روزنامه نزدیک به اردوغان، خبرگزاری آناتولی که با سابقه‌ترین خبرگزاری ترکیه بوده و حدود 49 درصد سهام آن نیز دولتی است و در مقام رسانه‌ای نزدیک به دولت شناخته می‌شود، با انتشار عکسی این‌گونه به حاشیه‌های بازی استقلال - تراکتور می‌پردازد: «طرفداران پرشمار تیم فوتبال تراکتور تبریز امروز هنگام بازی با استقلال تهران در چارچوب هفته نهم لیگ برتر فوتبال ایران با شعار «ترکیه، ترکیه، ترکیه» از این کشور حمایت کردند... گفتنی است بسیاری از طرفداران این تیم پیش از آغاز مسابقه با دادن سلام نظامی و گرفتن و انتشار عکس یادگاری حمایت از نیروهای ارتش ترکیه و عملیات چشمه علیه تروریست‌های پ.ک.ک/ی.پ.گ را ابراز داشتند.»

عکس منتشر شده از سوی خبرگزاری آناتولی در پوشش خبر حاشیه‌های بازی استقلال و تراکتور

واقعیت این است که امروزه جنگ نرم، یعنی استفاده از تبلیغات و قدرت رسانه‌ها برای تاثیرگذاری بر افکار عمومی رقیب، امری غیرقابل انکار است و غالب بازیگران از آن بهره می‌گیرند. در جریان عملیات «چشمه صلح» ارتش ترکیه به شمال سوریه، آنکارا با حجمی وسیع از فشار رسانه‌ای و جنگ نرم مواجه شد و اکنون به نظر می‌رسد اردوغان، با استفاده از هر فرصتی برای انتقام از منتقدان حمله این کشور بهره می‌گیرد. بازتاب هدفمند حاشیه‌های بازی میان استقلال و تراکتور، را نمی‌توان تنها یک حادثه ارزیابی کرد، بلکه می‌توان دست‌های پنهان دولت آنکارا و اردوغان را در میان آن‌ها لمس کرد.

علاوه بر «ینی شفق» و «آناتولی» که بازوهای رسانه‌ای اردوغان و حزب عدالت و توسعه محسوب می‌شوند، دیگر رسانه‌های ترکیه نیز با انتشار عکس، تهیه گزارش و بازنشر برخی ویدئوها کنش برخی طرفداران تیم تراکتورسازی تبریز را بازتاب دادند.

برای نمونه، تلویزیونی دولتی TRT نیز بازی تراکتور و استقلال را پوشش می‌دهد و از بازداشت 7 نفر از طرفداران تیم تبریزی خبر می‌دهد و حمایت هواداران تراکتور از عملیات «چشمه صلح» و سر دادن شعار «ترکیه» را بازتاب می‌دهد.

همچنین، سایت «www.yeniasir.com» با تیتر «نتوانست اشک‌هایش را متوقف کند»، واکنش مصطفی دنیزلی، سرمربی ترکیه‌ای تیم تراکتورسازی به شعار 80 هزار نفر در حمایت از عملیات «چشمه صلح» و سر دادن شعار «ترکیه» اشاره دارد که موجب احساساتی شدن او می‌شود.

در سطحی دیگر، بسیاری از رسانه‌های کشور ترکیه همانند سایت «www.haberturk.com» با گذاشتن ویدئوهایی از شعار «ترکیه، ترکیه، ...»، با تیترهای همچون اشک، احساس و بر حمایت 80 هزار نفر از عملیات ترکیه در شمال سوریه انگشت تایید گذاشتند.

اکنون زمان آن است که مقام‌های مسئول کشورمان، برای مقابله با جنگ نرم اردوغان، تدابیر سنجیده اتخاذ کنند. شاید حافظه اردوغان یاری ندهد اما مردمان ایران می‌دانند که مردم آذربایجان ایران در تاریخ کشورمان، حتی قبل از صفویان تا اکنون، بیش از افتراق و شکاف، دارای نقاط اشتراک و همبستگی بوده‌اند. اگر تفکر نئوعثمانی‌گرایانه اردوغانی راغب است تاریخ را واژگون کند، ضروری است تاریخ چند صد ساله اشتراک و همزیستی قومیت‌های ایران زمین، تقویت و بسط پیدا کند. بگذارید در دام تبلیغات رسانه‌های اردوغانی گرفتار نشویم و مساله را بیش از اندازه بزرگ نکنیم؛ فقط باید گفت اندکی تدبیر و همت مسئولین لازم است تا از اشاعه «تفره‌پراکنی» برخی افراد فاقد صلابت روانی و جمعی ممانعت به عمل آید.