با این حال، شرایط مختلفی (بیشتر بیماری های التهابی) می‌توانند باعث تجمع مایع اضافی در داخل و یا اطراف مفصل زانو شوند. این مایع ناشی از بافت سازنده‌ی زانو است. به جزء التهاب، ممکن است ورم مفصلی در اثر یک آسیب ایجاد شود. به نقل از متخصصین کلینیک تخصصی زانو دکتر فرخانی درمان ورم مفصل زانو اساسا بستگی به علت اصلی آن داشته و ممکن‌است شامل روشهای محافظه‌کارانه و یا عمل جراحی باشد.

راه‌های درمان ورم زانو با/ بدون جراحی

معمولا متخصصین طب فیزیکی در مواردی که آب‌آوردن مفصل زانو ناشی از آسیب یا آرتروز زانو باشد مصرف داروهای ضدالتهابی غیر‌استروئیدی را تجویز‌می‌کنند. مصرف این داروها باعث کاهش التهاب در مفصل آسیب‌دیده و منجر به عقب‌نشینی خودبخودی مایع‌ انباشت‌شده می‌شود. گزینه دیگری درمان شامل کورتیکواستروئیدها می‌شود که در مبارزه با التهاب بسیار موثر هستند. این داروها به صورت خوراکی یا به صورت تزریقی هستند.
در بعضی از موارد می‌توان تا حدودی ورم زانو را به‌کمک پک‌های گرم و یا یخ تسکین‌داد. همچنین می‌توان این مایع اضافی را به‌کمک سوزنی خارج‌کرد که بدین روش آسپیراسیون گفته‌می‌شود. نمونه‌های عفونتی موجود در مایع را جهت آنالیز برداشته و بر طبق عوامل عفونتی برای بیماران دارو تجویزمی‌شود.
ورم مفصل زانو ناشی از آسیب یا تروما به‌طور خودبه‌خودی در طول دوره معینی فرو‌می‌نشیند. در آخر لازم به ذکر است که آسیب شدید و واردشده به ساختارهای مفصل نیاز به عمل جراحی دارد.
علت آب آوردن زانوی جوانان و سالمندان چیست؟
منظور از آب آوردن زانو، تجمع مایع موجود در داخل یا اطراف مفصل زانو است که منجر به ورم‌ یا التهاب آن می‌شود. اصطلاح پزشکی برای این بیماری ورم‌کردن زانو است. معمولا پوشش مفصل زانو یک مایع روان‌کننده‌ای بنام سینوویال تولید‌می‌کند. سینوویال حرکت‌ مفصل زانو را تسهیل‌کرده و باعث تغذیه غضروف می‌شود.
اما برخی از عوامل مانند صدمات، عفونت‌ها و یا بیماری‌های خاص می‌توانند سبب تولید بیش از حد مایع سینوویال شوند. پس از واردشدن جراحت یا ضربه به مفصل زانو، بدن تلاش‌می‌کند  اطراف مفصل را با مایع محافظ احاطه‌کند که این‌کار منجر به ورم‌کردن زانو می‌شود.

•    گاهی‌اوقات ممکن‌است مایع سینوویال  به دلیل آسیب‌ جسمانی یا جراحت در مفصل زانو انباشت‌شود. آسیب‌ به‌وجود آمده ناشی از استفاده‌ بیش‌از‌حد از مفصل زانو، شکستگی، پاره‌گی غضروف یا مینیسک می‌تواند به بافت‌ها و مویرگ‌های زانو صدمه زده و منجر به نشت و انباشت مایع بافت شود.
•    آرتروز نیز می‌تواند باعث ورم زانو و تجمع مایع در آن شود. آرتروز زانو یک بیماری دژنراتیو است که ممکن‌است باعث فروپاشی مزمن غضروف مفاصل شود. ثابت‌ شده‌است که آرتروز زانو یکی از مهمترین عوامل آب‌آوردن زانو است. از طرفی دیگر، آرتروز روماتیسمی یک بیماری خودایمنی است که همچنین می تواند باعث انباشت مایع در مفصل زانو شود.
•    در بسیاری از موارد، دیده شده‌است که باکتری‌ها می‌توانند از طریق جریان گردش‌خون به داخل مفاصل نفوذکرده و باعث بیماری شناخته‌شده ای مانند آرتریت باکتری شوند. همچنین این وضعیت می‌تواند باعث ورم زانو شود. افراد مبتلا به دیابت و آرتروز روماتیسمی بیشتر مبتلا به آرتریت باکتریایی هستند.
•     نقرس یکی دیگر از بیماری‌های مرتبط با ورم زانو است که در آن کریستال‌های اسید اوریک بدلیل نقص در متابولیسم اسید اوریک در مفصل زانو تجمع پیدامی‌کنند. به غیر از اینها، بیماری نقرس کاذب، کیست‌ها، تومورها و بورسیت کاسه زانو نیز بعضی از علل دیگر ورم زانو به‌شمار می‌روند.

علائم آب‌آوردن زانو

برخی از نشانه‌های آب‌آوردن زانو عبارتند از:
•    درد در زانو، خشکی و ورم‌کردن از جمله شایع‌ترین علائم این بیماری محسوب‌می‌شوند. می‌توان درد ناشی از این بیماری را به کمک استراحت‌کردن تسکین‌داد.
•    فرد ممکن‌است علاوه بر تورم، احساس پف‌کردن در اطراف قسمت استخوانی زانو کند. تجمع مایع در مفصل زانو می‌تواند حرکت فرد مبتلا را محدود کند. ممکن است فرد مبتلا به این بیماری خشکی را در خم‌ یا صاف‌کردن زانو حس کرده و این‌کار برای وی دشوار باشد.
•    اگر تجمع مایع ناشی از آسیب باشد پس در اینصورت به‌راحتی می‌توان کبودی ناشی از آن را دید. در چنین شرایطی ممکن‌است فرد مبتلا به این بیماری تحمل وزن بر روی زانو آسیب دیده را غیرممکن بداند.
متخصصین طب‌فیزیکی چگونه علت ورم را تشخیص‌می‌دهند؟
از آنجایی‌که ممکن‌است آب‌آوردن زانو ناشی از چندین عامل باشد لذا بسیار مهم است که علت یا علل اصلی آن  را تشخیص‌داد تا از درمان مناسب و بهبود سریع آن اطمینان حاصل‌شود. چندین آزمایش برای تشخیص علل اصلی ورم زانو وجوددارد که در زیر به آنان می‌پردازیم.

•    عسکبرداری به‌کمک اشعه ایکس: از عکسبرداری اشعه ایکس برای بررسی شکستگی‌ها و یا استخوان‌های شکسته و از جا دررفته استفاده‌می‌شود.
ش    تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا : MRI معمولا زمانی از MRI‌استفاده‌می‌شود که عکسبرداری اشعه ایکس قادر به تشخیص علت اصلی ورم زانو نیست.  اساسا MRI کمک‌می‌کند تا آسیب‌های تاندون و رباط‌ها را که در اشعه ایکس قابل‌مشاهده نیستند را شناسایی کرد.
•     سونوگرافی: از سونوگرافی برای ارزیابی درد مفاصل و تورم استفاده‌می‌شود. سونوگرافی  به تشخیص آرتروز و همچنین اختلالات تاندون‌ها و رباط‌ها کمک‌می‌کند.
•    آزمایش خون: معمولا از آزمایشات خون برای تشخیص وجود عفونت، اختلال خونریزی و بیماری لیم استفاده‌می‌شود. آزمایش خون می‌تواند در تشخیص بیماری‌هایی مانند آرتروز روماتیسمی و نقرس نیز به پزشک کمک‌کند.
•    آسپیراسیون مفصل: همچنین به عنوان آرتروسنتنس نیز شناخته‌می‌شود. در آسپیراسیون نمونه‌ای از مایع انباشته‌شده در داخل یا اطراف مفصل زانو را خارج‌کرده و سپس جهت شناسایی حضور خون، باکتری‌ها و کریستال‌ها مورد بررسی قرارمی‌گیرد.
• آرتروسکوپی: آرتروسکوپی برای بررسی داخل مفصل زانو انجام می‌شود. این روش شامل قراردادن لوله‌ای کوچک و روشن با یک آرتروسکوپ (یک نوع لنز بزرگنمایی) از طریق یک برش کوچک بر روی زانو است.
درمان قطعی آب‌آوردن زانو
درمان آب‌آوردن زانو بسته به علل اصلی آن به‌طور قابل‌چشمگیری متغییر است.
درمان اولیه
در صورتی‌که به ورم زانو مبتلا هستید می‌توانید به کمک درمان‌های خانگی و یا تغییر سبک‌زندگی خود درد و ورم آن را تسکین دهید.
•    با استراحت‌دادن به زانوی خود می‌توانید روند بهبودی را سرعت‌بخشید. از انجام فعالیت‌های سنگین تا حدممکن خودداری کنید.
•    سرما درمانی و یا استفاده از بسته‌یخ بر روی زانوی آسیب‌دیده می‌تواند باعث کاهش ورم ایجاد‌شده ناشی از آب‌آوردن زانو شود. جهت گرفتن نتیجه بهتر می‌توانید بسته‌یخ (یک بسته یخ، حوله سرد، سبزیجات یخ‌زده) را هر دو الی چهار ساعت یکبار و به‌مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بر روی زانوی خود قراردهید.
•    همچنین بالابردن پا نیز می‌تواند فشار روی مفصل زانو را کاهش‌داده و خون را به قسمت فوقانی بدن منتقل‌کند. بهتر است با قراردادن چند بالش‌ها در زیر پا، زانوی آسیب دیده خود را بالاتر از سطح قلب نگه‌دارید.
•    از عصا یا ابزارهای پیاده‌روی برای محافظت از مفصل زانو در برابر آسیب‌دیدگی  بیشتر استفاده‌کنید. ابزارهایی همچون عصا برای راه‌رفتن، فشار را از روی مفصل زانو شما برمی‌دارد. می‌توانید از بریس‌های زانو نیز جهت محافظت از زانو استفاده‌کنید.
کم کردن وزن
آرتروز زانو، نقرس و چاقی از جمله عوامل خطر اصلی ابتلا به آب‌آوردن زانو هستند. احتمالا افراد چاق در طول یک دوره از زندگی خود به دلیل اضافه‌وزن یا فشار روی مفاصل زانو در حین پیاده‌روی یا انجام فعالیت‌های دیگر دچار این مشکل شوند. بنابراین، اگر چاق هستید لازم‌است که به ‌کمک ورزش‌کردن وزن خود را کاهش‌دهید اما بخاطر داشته‌باشید که در حین انجام این کار به زانو آسیبی واردنکنید و یا بیش از حد آن را اذیت‌نکنید. افرادی که در آنها احتمال خطر ابتلا به ورم زانو زیاد است بایستی در برابر این بیماری هوشیار باشند و هرگونه مشکل در قسمت زانو را  بلافاصله به پزشک اطلاع دهند. تا آنجا که به درمان و داروها مربوط‌می‌شود، از مشاوره دکتر پیروی‌کرده و از درمانی جدا خودداری‌کنید.
طب‌فیزیکی
فیزیوتراپی نیز می‌تواند نقش مهمی در درمان آب‌اوردن زانو ایفاکند. در ابتدا درمانگر فیزیکی به دنبال کشف علت اصلی آب‌آوردن زانو است. این تشخیص به وی کمک‌می‌کند تا روش تمرین را به گونه‌ای تنظیم‌کند که به کاهش مایع اضافی در آن قسمت کمک‌کند. انقباض و حرکت عضلات، دو روش عالی برای کاهش مایع اضافی در این قسمت از بدن هستند. مگر اینکه تشخیص فیزیوتراپیست این باشد که لازم‌است که زانو حرکت‌داده نشود در غیر اینصورت حرکت کنترل شده می‌تواند به اجبار مایع خارج از منطقه مجروح خارج و یا پمپاژکند. عضلات موجود در قسمت آسیب‌دیده منقبض‌شده تا باعث تحرک مفاصل شده و مایع به سمت اندام‌های داخلی منتقل‌شود. عروق دریچه‌های یک طرفه‌ای دارند که رو به اندامها باز‌شده و انقباض عضله مایع انباشت‌شده را در این جهت بیرون‌می‌فرستد.
دارو درمانی
معمولا پزشک جهت مداوای علائم مربوط به ورم زانو توصیه‌می‌کند از داروهای بدون‌نسخه استفاده‌کنید. اگر مصرف این داروها تاثیری در کاهش درد و علائم نداشت در اینصورت می‌توانید داورهای قوی‌تری را با تجویز پزشک مصرف‌‌کنید. همانطور که قبلا نیز ذکرشد از آزمایش خون و آسپیراسیون زانو جهت شناسایی و تشخیص عفونت استفاده‌می‌شود. اگر وجود عفونت توسط این آزمایش‌ها تایید‌شود در اینصورت می‌توان به‌ کمک آنتی‌بیوتیک‌های مناسب آن را درمان‌کرد.
علاوه بر موارد گفته‌شده، داروهای ضدالتهاب غیراستروئید نیز می‌توانند جهت کاهش ورم و خشکی ناشی از آب‌آوردن زانو تجویز‌شوند. کورتیکواستروئیدها نیز از جمله داروهایی هستند که می‌توانند برای درمان ورم زانو مورد استفاده‌ قراربگیرند، مخصوصا در صورتی‌که التهاب زانو شدید بوده و مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی تاثیری در آن نداشته‌باشد. اما باید توجه‌داشت که مصرف این داروها عوارض جانبی متعددی بدنبال دارد که بعضی از آنها می‌توانند بسیار شدید باشند.
اگر نقرس و نقرس کاذب علت تجمع مایع در مفصل زانو باشد در این مواقع پزشک می‌تواند به همراه تزریق کورتیکواستروئید و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، کلشیسن را نیز تجویزکند.  آلوپورینول یا قرص پروبنسید از جمله داروهایی هستند که می‌توانند سبب کاهش تولید اسید اوره در بدن شوند. لذا این داروها می‌توانند از ابتلا به نقرس عامل آب‌آوردن زانو پیشگیری‌کنند.
آسپیراسیون مفصل
از آسپیراسیون در درمان انباشت مقدار زیاد مایع و التهاب شدید در زانو استفاده می‌شود. لذا آسپیراسیون مفصل نه تنها آزمایشی برای تشخیص بلکه یک شیوه درمانی برای در مان ورم زانو نیز محسوب‌می‌شود. همانطور که قبلا ذکرشد، آسپیراسیون شامل خارج‌کردن مایع انباشت‌شده در مفصل زانو از طریق سوزن است. در صورتی که پس از خارج‌کردن مایع اضافی از مفصل زانو شدت التهاب در بیمار زیاد باشد ممکن‌است پزشک  کورتیکواسترویید را به بدن وی تزریق می‌‌کند.
آرتروسکوپی
جراحی آرتروسکوپی زانو یکی دیگر از گزینه‌های درمان است که در آن جهت بررسی وضعیت مفصل زانو از یک ابزار جراحی بنام آرتروسکوپ استفاده‌می‌شود. همچنین می‌توان از این وسیله جهت ترمیم و یا حذف بافت آسیب‌دیده‌ی موجود در مفصل زانو نیز استفاده‌کرد.
 اگر تمام این گزینه‌های درمانی موثر واقع‌نشدند و امکان ایستادن و یا تحمل وزن روی زانو وجود نداشته‌باشد در اینصورت احتمالا نیاز به جراحی جایگزین زانو باشد.
چگونه می‌‌توان از آب‌آوردن زانو پیشگیری‌کرد؟
اجتناب از حرکات ناگهانی و دویدن بر روی سطوح ناهموار می‌تواند به جلوگیری از آسیب‌های زانو کمک‌کند. از آنجایی که چاقی باعث واردآمدن فشار به مفصل زانو می‌شود از این رو کاهش وزن نیز در پیشگیری از ابتلا به ورم زانو موثر است.
ورزش‌هایی از قبیل خمش‌کوچک (نه عمیق) زانو و حرکات کششی بطوری که بیشتر وزن بدن روی قسمت خارجی پا باشد برای زانو بسیار مفید هستند.
ورزش‌هایی از قبیل پیاده‌روی، شنا، اسکیت، بیس‌بال، اسکی صحرانوردی بسته به نوع حالت زانو، دوچرخه‌سواری ( صندلی دوچرخه را بلندکرده و دوچرخه را در حالت دنده سبک قراردهید و از بالارفتن تپه اجتناب‌کنید) که فشار چندانی به زانو واردنمی‌کنند در تقویت زانو موثرند.
فعالیت‌هایی را انتخاب‌کنید که مناسب توان زانو و ظرفیت زانوی شما هستند. بخاطر داشته باشید که ورزش‌هایی از قبیل فوتبال، دوی سرعت، راگبی، هاکی، اسکواش، والیبال، بسکتبال، اسکی الپاین، تنیس و دوی آرام یا هرچیزی که شامل پاکوبیدن، پرش یا چرخش زانوها می‌شود به‌شدت برای مضر هستند.

*بهارنیوز