در اغلب ازدواج‌های زودهنگام، دختران به عقد مردانی با اختلاف سنی بسیار در می‌آیند. کودکان پسر نیز شغل مناسب یا دائمی ندارند و از تامین هزینه‌های زندگی عاجزند. بارداری‌های زودهنگام و سقط جنین به‌دلیل آماده نبودن شرایط جسمی مادرِ کم سن، مهم‌ترین آسیب برای دخترانی است که در سنین پایین ازدواج می‌کنند. در برخی موارد حتی خطر جانی کودکان مادر‌شده را تهدید می‌کند. گاهی به‌دلیل ضعف جسمانی هنگام تولد نوزاد، مادر نیز قربانی می‌شود. همین مساله باعث شده تا مرگ و میر مادران افزایش یابد. در حال حاضر نزدیک به‌هزار و 700 مادر باردار کمتر از 15 سال وجود دارد که نخستین بارداری خود را تجربه می‌کنند. بسیاری از این مادران تا سن 30 سالگی سه تا چهار بار بارداری را تجربه می‌کنند. از سوی دیگر، آمارها از بالا‌بودن طلاق در ازدواج کودکان خبر می‌دهد. در سال 1393، 37‌هزار و 117 دختر کمتر از 15 سال با مردان در سنین مختلف ازدواج کرده‌اند و‌هزار و 249 دختر در این سن از شوهران خود جدا شدند. در مرداد سال‌جاری بر اساس گفته‌های یکی از نمایندگان مجلس، دو‌هزار کودک مطلقه در کشور وجود دارد. آن‌گونه که طیبه سیاووشی گفت:« طرح افزایش سن ازدواج کودکان تحت تاثیر آمار افزایش تعداد پدیده کودک ‌همسری و تبدیل آن به کودک ‌بیوه‌ها کلید خورد. کودکانی که با 13 یا 14سال بیوه و سرپرست ‌خانوار بودند.»

آماری از کودکان بیوه

یک عضو شورای شهر تهران از وجود ۱۵‌هزار دختر بیوه زیر ۱۵ سال در کشور خبر داد. شهربانو امانی در دومین روز کنگره ملی زنان موفق ایران در دانشگاه شهید بهشتی تهران با موضوع سخنرانی درباره تجربه زیستی با محوریت موانع قانونی افزود: در مجلس پنجم با ۹۶ مرد درباره عدالت و برابری صحبت می‌کردم، اینکه ما از نظر اقتصادی با دنیا برابری می‌کنیم، درست نیست چون یک‌درصد اقتصاد جهان در اختیار بانوان است. او تصریح کرد: نیمی از سرمایه‌های انسانی کشور زنان به‌ویژه دختران و دانش آموختگان هستند. امانی ادامه داد: در بسیاری از روستاها در گذشته شناسنامه زنان در جیب مردان بود که خودشان می‌دانستند، باید به چه کسانی رأی دهند. البته اکنون وضعیت بهتر شده است. امانی تصریح کرد: در گذشته زنان ما را ضعیفه می‌گفتند و اکنون هم در خفا همین است. این عضو شورای شهر تهران اظهار کرد: در مجلس چهارم، فقط چهار نفر از نمایندگان زن در تهران بودند. بنده وقتی وارد مجلس پنجم شدم هرجا فرصتی برایم پیش آمد سعی می‌کردم مسائل را پیش ببرم. امانی ادامه داد: امروز از نظر قوانینی که داشتیم به عقب برگشتیم، اما قوانینی از جمله خروج زنان با اذن همسر، صدور گذرنامه، دغدغه حضانت فرزند برای بانوان، ازدواج پدرخوانده با فرزنده خوانده در مجلس نهم داریم، بنابراین درخواست دارم راهی که داریم را به شکل مناسب پیش ببریم. به گزارش مهر، او به وجود ۱۵‌هزار دختر زیر ۱۵ سال بیوه در کشور اشاره کرد و افزود: به امید روزی که با رافت اسلامی که زنان و مردان را از یک هنر آفریدند، بتوانیم مشکلات بانوان را حل کنیم و فرزندانی را تربیت کنیم که کشور را بسازند و از دامن ما به معراج برسند.

ازدواج زودهنگام آسیب‌زاست

نایب‌رئیس فراکسیون زنان مجلس درباره وضعیت دختران زیر 15سال بیوه در کشور به خبرنگار« آرمان» می‌گوید: در یک‌سال اخیر اقدامات متعدد درباره ازدواج زودهنگام کودکان و تبعات آن در فراکسیون زنان مجلس انجام شده و این مساله در ابعاد حقوقی، اجتماعی، سلامت و فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین در این زمینه با مرکز تحقیقات مجلس، مرکز تحقیقات قم و سازمان‌های مردم نهاد جلسات متعدد برگزار شده و تمامی جوانب نیز مورد بررسی قرار گرفته است. سیده فاطمه ذوالقدر می‌افزاید: موضوع ازدواج دختران زیر ١5 سال یك آسیب اجتماعی پنهان در جامعه ما محسوب می‌شود كه اكثرا در مناطق روستایی و حاشیه شهرها و خانواده‌هایی با اقتصاد معیشتی ضعیف شكل می‌گیرد. به‌گفته او به‌دلیل ثبت نشدن ازدواج‌ها و نداشتن اوراق هویتی شاهد ظهور پدیده کودک بیوه نیز هستیم، اما آمار رسمی و دقیقی از ازدواج دختران زیر ١5 سال و آسیب‌های مربوط به آنها به دلایل برشمرده شده وجود نداریم و مركز آمار ایران نیز اعدادی غیرواقع‌بینانه از موضوع طلاق كه به تعداد انگشتان دست است، را بیان كرده كه جای تامل دارد. این نماینده مجلس تاکید می‌کند: در استان‌های خراسان، سیستان‌و‌بلوچستان، هرمزگان و ... شاهد ازدیاد آمار «کودک همسری» هستیم. هرچند آمار مطرح شده از سوی عضو شورای شهر تهران نیز رقم اندکی نیست و این مساله نیازمند رسیدگی و توجه است. به‌گفته او این آمارها گواه بروز و تشدید انواع آسیب‌ها در جامعه است. باید دانست که اغلب در این گونه ازدواج‌ها فاصله سنی رعایت نمی‌شود. برای مثال یک دختر 13ساله به عقد یک مرد 60ساله در آمده و همین مساله چالش‌های فراوانی را برای کودک به‌دنبال دارد. نایب‌رئیس فراکسیون زنان مجلس می‌گوید: بر اساس قانون مدنی ازدواج برای دختران در زیر سن 13سال فقط با اجازه پدر امکانپذیر است، اما در اغلب موارد پدران این کودکان نسبت به این ازدواج‌ها سختگیری ندارند. پدران در این ازدواج‌ بلوغ عقلی فرزند را مورد بررسی قرار نمی‌دهند. ذوالقدر می‌افزاید: فراکسیون زنان مجلس دو بار در این زمینه به قم رفته و نظرات مراجع تقلید را در این‌باره جویا شده است. او درباره اقدامات مجلس برای ازدواج زودهنگام می‌گوید: در هفته اخیر طرح کودک همسری به مجلس تقدیم شد، در این طرح ازدواج کودکان زیر 13سال ممنوع شد. به‌گفته او هم‌اکنون این طرح با 70 امضا از نمایندگان تقدیم هیات رئیسه مجلس شده است. این نماینده مجلس درباره شرایط کودکان در ازدواج زودرس تاکید می‌کند: اغلب این کودکان با محرومیت تحصیل روبه‌رو هستند. این در حالی است که آسیب‌های جسمانی، اختلالات روانی و تلفات جانی این افراد را تهدید می‌کند. به‌گفته او اغلب این دختران بعد از ازدواج شرایط مناسبی نداشته و محرومیت از تحصیل، افزایش طلاق، مشکلات مهارتی و تربیتی در پرورش فرزندان از مشکلات شایع آنها محسوب می‌شود. این عضو فراکسیون زنان مجلس می‌افزاید: این افراد از مشکلات مزمن روحی و روانی، پرخاشگری، افسردگی و اضطراب رنج می‌برند. از سوی دیگر بر اساس آمار این افراد بیش از دیگران تحت خشونت‌های خانگی قرار می‌گیرند. به‌گفته او بر اساس ماده واحده - ماده 1041قانون مدنی اصلاحیه مصوب 1/4/1381مجمع تشخیص مصلحت نظام « عقد نکاح دختر قبل از 13سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن 16سال تمام شمسی ممنوع است. حداقل سن ازدواج برای دختران 16سال تمام و در پسران 18سال تمام شمسی است. عقد ازدواج بین 13تا 16سال در دختران و 16تا سال 18در پسران منوط به اذن ولی و رعایت مصلحت و تشخیص دادگاه است.»