پایگاه اینترنتی مجله دانشگاه هاروارد امروز متن گفتگوی اختصاصی با وندی شرمن را منتشر کرد. شرمن ماه گذشته بازنشسته شد و هم اکنون به عنوان استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل کار خود را در این ترم با دانشجویان علوم سیاسی دانشگاه هاروارد آغاز کرده است.

به گزارش باشگاه خبرنگاران وندی شرمن برای اولین بار پس از به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای با ایران پاسخگوی چند سوال نشریه اینترنتی این دانشگاه بوده است:

سوال: شما در دوسال گذشته چه مسئولیت هایی را به عهده داشتید؟ آیا با این هدف به مذاکرات با ایران وارد شدید که نتیجه ای ازآن بیرون آید یا فکر می کردید این مذاکرات به خودی خود روند رو به جلو داشته باشد؟

شرمن: ما به دنبال جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح های هسته ای و کسب اطمینان از این مسئله بودیم و برای همین وارد مذاکرات با ایران شدیم.

شرمن گفت: این وظیفه ای بود که نه از زمان دولت آقای روحانی رییس جمهور ایران بلکه در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد به عهده رییس جمهور آمریکا بود. البته در زمان احمدی نژاد مذاکرات پیشرفتی نداشت و ما آنقدر در آن موقع جلسات متعدد در این باره با گروه پنج به علاوه یک برگزار می کردیم که من جلساتی را با آن فشار کاری به یاد ندارم.

سوال : آیا اطمینان از به نتیجه رسیدن مذاکرات داشتید؟
شرمن : نه مطمئن نبودیم که موفق می شویم و فقط می خواستیم ببینیم شرایط چگونه رقم می خورد ؛ به هرحال رییس جمهور واضح گفته بود که ما می خواهیم مطمئن شویم که ایران به سلاح هسته ای دست پیدا نمی کند و به طور کامل فعالیت های هسته ای ایران صلح آمیز است ؛زیرا اگر ما از اول به یک سری از چیزها امیدوار نبودیم راهی مذاکرات با ایران نمی شدیم.

همانطور که آقای جان کری وزیرخارجه هم گفته بودند ما می خواستیم مطمئن شویم که می شود از راه دیپلماسی کاری را انجام داد و البته می دانستیم که در صورت شکست دیپلماسی راههای دیگری هم وجود داشت.

سوال : نقطه آغاز این تلاش های ( دیپلماتیک ) کجا بود؟
شرمن : ما می دانستیم که از طریق کشور عمان یک کانال ارتباطی با ایران وجود دارد و ویلیام برنز ( دیپلمات ارشد بازنشسته وزارت خارجه ) و جک سالیوان دیگر دیپلمات خبره وزارت خارجه و مشاور ارشد هیلاری کلینتون وزیر خارجه وقت آمریکا در آنجا کشور ( عمان ) زحمت زیادی کشیده بودند و به همین منظور من در مذاکرات موسوم به گروه پنج به علاوه یک با ایران شرکت کردم و در واقع همان مذاکرات سری بود که آرام آرام تبدیل به یک برنامه اقدام شد زیرا ما می خواستیم برنامه هسته ای ایران را متوقف کنیم و آن را به مسیری مناسب برگردانیم.

بنابراین مذاکرات هسته ای با ایران شروع شد و خوب هم به پیش رفت و گفتگوهایی که در ابتدا در عمان داشتیم زیربنایی شد برای تداوم مذاکرات در قالب گروه پنج به علاوه یک تا رسیدن به برنامه جامع اقدام مشترک. البته در جاهایی هم می شد که حس کنیم مذاکرات در حال شکست است .

سوال : به نظر شما پس از دهه ها مقاومت چه اتفاقی افتاد که ایرانی ها به توافق با غرب دست یافتند آیا علت فقط موضوعات اقتصادی بود؟
شرمن : من فکر می کنم هم موضوع اقتصاد و هم لزوم پایان دادن به انزوای جهانی علل به توافق رسیدن با ایران در موضوع هسته ای بود ؛ در واقع به نظر من مساله اصلی این بود که آیا جامعه جهانی از فعالیت هسته ای ایران در مقاصد صلح آمیز راضی می شد به گونه ای که فعالیت های هسته ای ایران محدود شده و تهران بازرسی های شدید را بپذیرد؟ چون به هرحال ایران باید غنی سازی محدود را می پذیرفت و برخی بازرسی های سرزده را هم قبول می کرد.

ایران هرگز نمی خواست فعالیت های هسته ای خود را کنار بگذارد و آنها تاکید می کردند کاملا فعالیت هایشان صلح آمیز است . البته جهان این حرف ها را باور نمی کرد و ما باید به شرطی حرفهای ایران را قبول می کردیم که آنها به ما اطمینان خاطر می دادند که برخی رژیم های بازرسی ؛ محدودیت های غنی سازی ؛ نظارت بر برنامه های پلوتونیم و اقدامات دیگر را قبول خواهند کرد و در سوی مقابل و در صورتی که ایران این اقدامات را انجام می داد ما می بایست به صورت همزمان تحریم ها را بر می داشتیم و سرانجام به آن خاتمه می دادیم و این نکته بسیار مهمی بود.

سوال: ایرانی ها می خواستند در مذاکرات با چه چیزی روبرو شوند و شما چگونه با آن ها اعتماد سازی کردید و با آنها رابطه برقرار کردید؟
شرمن: من فکر نمی کنم انجام هر کدام از اینها ربطی به اعتماد سازی داشته زیرا بیشتر پاره ای از مطالب به راستی ازمایی و نظارت مربوط می شده است ؛ ما با ایران بیش از سه دهه بی اعتمادی را تجربه کرده ایم و نمی توانستیم انتظار داشته باشیم که دو سال مذاکره همه چیز را حل کند اما باید همدیگر را می شناختیم و می فهمیدیم.

در طول مذاکرات با ایران یکی از مذاکره کنند گان ارشد ایرانی پدربزرگ شد(صالحی) و اتفاقا نظیر چنین اتفاقی با به دنیا آمدن نوه ام برای من هم روی داد و ما فیلم نوه هایمان را به هم نشان دادیم .

پس هم اتفاقات شخصی و هم لحظات انسانی در جریان مذاکرات روی داد اما بعد از همه این حرفها ما فورا به مذاکرات می چسبیدیم و سفت و سخت به دنبال کسب نتیجه بودیم ؛ پس این توافقی نبود که با اعتماد شکل گرفته باشد و توافقی بود که بر اساس راستی آزمایی و تعهدات ویژه بود که می بایست با نظارت و شفاف سازی همراه می شد.

سوال: چه چیزی رسیدن به این توافق را سخت می کرد؟ به هرحال هرکدام از طرفها ( کشورهای گروه پنج به علاوه یک ) دارای منافعی بودند ؛ کلید موفقیت چه چیزی بود؟
شرمن: من فکر می کنم اتحادیه اروپا در مسیر هماهنگ کردن کشورهای طرف مذاکره با ایران کار واقعا بزرگی انجام داد و ما به همان اندازه ای که در مذاکره با ایرانی ها وقت می گذاشتیم به همان مقدار با یکدیگر ( کشورهای عضو گروه پنج به علاوه یک ) جلسه برگزار می کردیم تا بیشتر با هم هماهنگ شویم.

در واقع من در جایی به طنز گفتم که ما خودمان در آمریکا زنجیره ای از مذاکرات را داشتیم ؛ ما هم باید با دولت صحبت می کردیم ؛ هم با سناتورها تبادل نظر می کردیم ؛ هم مراقب برهم نخوردن منافع خارجی ایالات متحده می بودیم و سرانجام ما با شرکای بین المللی مان هم حرف می زدیم و سپس با ایران مذاکره می کردیم.

سپس ما مذاکرات بسیار بسیار پیچیده و چند جانبه ای داشتیم چه در داخل با مسئولان مان؛ با جهان و بعد با ایران. اما فکر می کنم چون می دانستیم منافع ما در کجا قراردارد تلاش می کردیم که نتیجه ای حاصل شود و برای همه ما مهم بود که به یک فرمول اجرایی که به نفع همه باشد دست پیدا بکنیم. فکر می کنم همه ما همین فکرها را در گروه مقابل ایران در سر داشتیم که به هدفمان که عدم اجازه به ایران برای دستیابی به سلاح هسته ای بود برسیم.