غضنفر رکن آبادی، سفیر سابق ایرن در لبنان، یکی از جان باختگان فاجعه منا است که روح پاکشان در حین انجام مناسک حج به سوی حضرت حق پرکشید. برخی کارشناسان، هدف از انفجار سال گذشته در برابر ساختمان سفارت ایران در بیروت را ترور رکن آبادی اعلام کردند. خبرنگار پایگاه خبری و اطلاع رسانی جماران پیش تر گفت وگویی با این دیپلمات برجسته کشورمان داشته است و نظرات وی درباره دیدگاه و نظرات امام خمینی(س) بنیانگذار جمهوری اسلامی درباره سیاست خارجی کشور و رابطه ایران با سایر کشورها و نیز صدور انقلاب اسلامی و حمایت از مظلومان را جویا شده است. این گفت وگو تاکنون منتشر نشده و اکنون برای اولین بار منتشر می شود. پایگاه اطلاع رسانی جماران برای این دیپلمات فقید علو درجات و برای بازماندگان و خانواده آن مرحوم از خداوند متعال، صبر مسئلت دارد.

امام در عرصه سیاست خارجی، برای ارتباط با سایر کشورها چه ملاک هایی داشتند؟

در حوزه سیاست خارجی، توجه به وضعیت مسلمانان جهان و به صورت عام توجه به وضعیت تمامی مظلومان، مورد تأکید حضرت امام بود. در این راستا شاهد بودیم حضرت امام، حدود بیست سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، در جهت حمایت از مردم مظلوم فلسطین و ظلم و جنایت اسرائیلی ها در حق آن ها موضع گیری هایی داشتند و بیانیه هایی صادر می کردند. بر همین اساس یکی از شعارهای اساسی مردم ما در انقلاب «امروز ایران، فردا فلسطین» بود. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، سفارت اسرائیل در کوتاه ترین زمان ممکن، تعطیل شده و به نماینده سازمان آزادی بخش فلسطین تحویل داده شد. بر همین مبنا، جمهوری اسلامی ایران از پیروزی انقلاب تا به امروز، مستحکم و قاطع روی موضع حمایت از مقاومت لبنان و فلسطین علیه اشغالگری اسرائیل ایستاده است و همچنان در بالاترین سطوح اعلام می کند که ما با افتخار از هر کسی که علیه اسرائیل می جنگد، حمایت می کنیم. البته این فقط محدود به مردم فلسطین نیست؛ بلکه هر مظلومی را در هر جای دنیا در بر می گیرد. تأکید حضرت امام این بود که ما برای حمایت از آن ها وظیفه شرعی داریم؛ بنابراین این موضع حضرت امام در عرصه سیاست خارجی موجب شد جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدا در مقابل نظام جهانی سلطه قرار بگیرد و از نظر آن ها پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان مانعی برای تحقق مستکبرانه نظام جهانی سلطه قلمداد شود. شاهد بودیم که آن ها هم برای مقابله با انقلاب اسلامی ایران از هیچ تلاشی فروگذار نکردند.

منظور امام از شعار «نه شرقی، نه غربی» چه بود؟

امام تأکید داشتند جمهوری اسلامی ایران، نظامی منحصر به فرد در جهان است. نمی توانید هیچ نمونه ای شبیه آن پیدا کنید. ویژگی اصلی این نظام داشتن استقلال است. در زمان پیروزی انقلاب مرسوم بود که تا قبل از فروپاشی شوروی، کشورهای دنیا یا پیرو شرق و یا پیرو غرب و زیرنظر یک بلوک بودند. امام با سر دادن این شعار می خواستند این موضوع را تثبیت کنند و مورد تأکید قرار دهند که ما کشوری مستقل هستیم و روی پای خود می ایستیم و یک الگوی خاص و منحصر به فرد به نام جمهوری اسلامی ایران داریم. دیگران می توانند ما را الگو قرار دهند؛ ولی ما جز قوانین حیات بخش اسلام و اصول پیشرفته اسلامی قرآن، هرگز نظامی را در دنیا الگو قرار نداده ایم. قانون اساسی ما متخذ از اصول اسلام و قرآن و پایه های بسیار قوی دین مبین اسلام است. دوم نقشی است که به مردم داده می شود. یعنی در عین حال که قوانین این کشور قوانین اسلامی است، در مورد همه امور به واسطه صندوق های رأی تصمیم گیری می شود. مردم در بخش های مختلف تصمیم گیرنده هستند. امروز این نمونه، منحصر به فرد و این کشور، مستقل است. البته ما همچنان بهای این موضع، یعنی استقلال خواهی و استکبارستیزی را می پردازیم که این چنین در محاصره و تحریم و تحت فشار بودیم. به حول و قوه الهی، مردم از این امتحان سربلند خارج شدند و طرف مقابل که دست به تحریم جمهوری اسلامی زده بود، این مطلب را اعلام کرد که تحریم ها و راهکار نظامی کارساز نبوده و چاره ای جز گفت و گو با ایران وجود ندارد. این دستاورد بسیار مهمی است که سی و هفت سال پیش حضرت امام در زمان پیروزی انقلاب نوید آن را داده بودند؛ مبنی بر اینکه اگر بایستیم و مقاومت کنیم، حتماً دشمنان عقب نشینی خواهند کرد.

صدور انقلاب در دیدگاه امام به چه معناست؟

منظور امام خمینی از تأکید بر صدور انقلاب، صدور افکار، فرهنگ و پیام های انقلاب برای تمامی مسلمانان و مظلومان بود. صدور این پیام که هیچکس حق ظلم و ستم بر مردم را ندارد و انسان ها در سراسر گیتی باید از احترام خاص برخوردار باشند و این احترام ربطی ندارد که این فرد مسلمان یا مسیحی است. هیچ فرقی ندارد که این فرد سنی یا شیعی است؛ بلکه انسان به عنوان یک انسان مورد احترام است. مظلوم از هر دین، طایفه و گرایش سیاسی مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران است. اینکه مجموعه ای در جهان بنا را بر ظلم و ستم بر اکثریت جهان گذاشته اند، اصلی است که باید با آن مبارزه شود. اینکه بعد از سی و هفت سال، اگرچه با تأخیر، حرکت بیداری اسلامی در تعداد قابل توجهی از کشورهای اسلامی منطقه و شمال آفریقا و غرب و جنوب غرب آسیا آغاز شد، به خوبی بیانگر مثمرثمر واقع شدن اقدامات امام خمینی در جهت صدور انقلاب با بنیانگذاری نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و هدایت انقلاب اسلامی ایران است. امروز در دنیا می بینیم که ملت ها به پا خاسته اند و خواستار احقاق حق و خواستار مبارزه با نظام های مستبد و دیکتاتور و فاسد هستند. حتی چنین چیزی را در ایالت متحده آمریکا شاهد بودیم. یعنی این موضوع به مسلمانان اختصاص نداشت. می توان اسم متفاوتی بر آن گذاشت. در کشورهای اسلامی شاهد بیداری اسلامی و در کشورهای غیراسلامی شاهد انتفاضه متدینین و حرکت های خروشان مردمی برای مبارزه با ظلم و ظالم بودیم. همه این ها نشأت گرفته از انقلاب اسلامی ایران است. طبیعی است که در منطقه خودمان در کشورهایی مثل لبنان و سرزمین فلسطین، شاهد تحت تأثیر قرار گرفتن جوانان این کشورها از انقلاب اسلامی ایران هستیم. اگرچه در لبنان ده سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با تلاش های امام موسی صدر هسته هایی علیه مقاومت شکل گرفته بود؛ اما با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و با هدایت سکان کشتی انقلاب اسلامی به دست های پرتوان حضرت امام خمینی شاهد متولد شدن حزب الله از بطن جنبش عمل و آغاز ورود مقاومت اسلامی به یک مرحله جدید بودیم که تحت تأثیر انقلاب اسلامی ایران قرار داشت. شاهد بودیم که جوانان و مردم فلسطین هم از مبارزات لبنانی ها روحیه گرفتند و تأثیر پذیرفتند. در فلسطین هم شاهد پیروزی های پی در پی بودیم و اتفاقات مهمی رخ داد. همه این ها سلسله وار با افکار حضرت امام در مورد صدور انقلاب مرتبط است. انقلاب اسلامی ایران به این شکل به کشورهای مختلف جهان صادر شده است. علاوه بر به پا خاستن ملت های اسلامی علیه نظام های مستبد و دیکتاتور، حتی یک روز شاهد بودیم که ملت ها در 82 شهر بزرگ کشورهای مختلف جهان، به پا خاستند و خواستار احقاق حقوق خودشان شدند. بدون تردید همه این ها متأثر از دیدگاه ها و افکار حضرت امام خمینی است که دائماً ملت های جهان را مورد خطاب قرار می داد که برای گرفتن حق خود به پا خیزند. امروزه شاهد هستیم که در تعدادی از کشورها این موضوع ادامه دارد و ان شاء الله به نتیجه نهایی هم خواهد رسید.

راه حل امام برای رفع تضادهای میان ایدئولوژی و دیپلماسی چه بود؟

امام همواره اصل را بر تعالیم حیات بخش اسلام قرار می دادند. مطرح شدن بحث «عزت و مصلحت و حکمت» به معنی در نظر گرفتن همه عوامل است. حضرت امام بارها و بارها حتی در پاره ای از موارد در جمع مسئولان عالی رتبه کشور و در زمان اتخاذ تصمیمات اساسی نظر خودشان را ارائه می دادند؛ نظری که از همه نظرهای دیگر قاطع تر و خواستار برخورد شدید با متجاوزان بود. در عین حال حضرت امام می فرمودند شما بررسی کنید و نظر کارشناسی هم باید در نظر گرفته شود. رهبر معظم انقلاب هم براساس همان دیدگاه های حضرت امام، به خوبی کشتی انقلاب اسلامی را سکان داری می کنند و نتیجه اقدامات حضرت امام و مقام معظم رهبری این است که امروزه ایران با وجود اینکه بخش مهمی از قدرت های اساسی جهان در مقابلش ایستاده اند، در منطقه متلاطم غرب و جنوب غرب آسیا باثبات ترین کشور است و این مرهون سیاست های مدبرانه حضرت امام و حضرت آیت الله خامنه ای است. طبیعی است آنچه در این ارتباط اصل قرار می گیرد، منافع ملی نظام جمهوری اسلامی ایران است. هر اقدامی که بخواهد صورت بگیرد و هر مسئله ای که بخواهد انجام شود باید با در نظر گرفتن این اصل و قوانین جمهوری اسلامی ایران باشد که متخذ از قوانین حیات بخش اسلام است. پس هر موردی تا آنجایی که با سه اصل «عزت، حکمت و مصلحت» مغایرت نداشته باشد طبیعی است در چارچوب اقدامات دیپلماتیک ادامه پیدا کند؛ اما جاهایی که بخواهد از خطوط قرمز تخطی کند و اصول را مورد توجه قرار ندهد، طبیعتاً مغایر با دیدگاه های امام خمینی خواهد بود.

 با وجود اینکه بحث استکبارستیزی و پنجه در پنجه استکبار انداختن در زمان حیات حضرت امام وجود داشت، هیئت آمریکایی مک فارلین وارد شدند. حضرت امام به شدت نسبت به آمریکایی ها و رابطه با آن ها بدبین بودند. این مسائل مهمی است که باید مورد تواجه قرار بگیرد. حضرت امام می فرمودند که آن ها هیچگاه قلباً با ما خوب نخواهند شد و همواره در صدد ضربه زدن به ما به عنوان جمهوری اسلامی هستند؛ چراکه می خواهیم مستقل باشیم. تنها جرم ما این است که از منظومه نظام سلطه خارج شده ایم. ما نخواستیم به کسی حمله و تجاوز کنیم؛ بالعکس مورد حمله و تجاوز واقع شده ایم. زیرا از مدت ها پیش، حفظ امنیت اسرائیل اصل مهمی است که باید در دنیا مورد توجه قرار بگیرد و با هر عاملی که این امنیت را مورد تعرض و تهدید قرار دهد، مبارزه می شود.