علت صلح امام حسن(ع) این بود که یکی از این فرصت ها مفقود بود. از باب تنقیح مناط، "فقدان فرصت استراتژیک" باعث شد که امام حسن(ع) صلح نماید؛ امام خمینی(ره) هم به دلیل فقدان فرصت استراتژیک صلح کرد: امام حسن(ع) به دلیل فقدان لشکر مطیع و امام خمینی (ره) به علت فقدان منابع مالی و تسلیحاتی در اواخر جنگ.
عصر ایران؛ جعفر محمدی - از وقتی مقام معظم رهبری سخن از "نرمش قهرمانانه" گفتند، ماجرای تاریخی صلح امام حسن(ع) به عنوان فرازی در تاریخ ائمه اطهار(ع)، بار دیگر در جامعه ایران به طور جدی و گستره مطرح شد. [آیا شرایط امروز ایران شبیه دوران امام حسن(ع) است؟]

علت این که تعبیر "نرمش قهرمانانه"، صلح امام حسن(ع) فرایاد می آورد این است که مقام معظم رهبری در سال 1348 ، کتابی از "راضی آل یاسین" ترجمه کردند که عنوانش چنین بود: "صلح امام حسن، پر شکوه ترین نرمش قهرمانانه تاریخ" .

ایشان بعد از 44 سال، بار دیگر در سال 92 با اشاره غیر مستقیم به کتاب مذکور تصریح کردند:«من مخالف حرکت های صحیح دیپلماسی نیستم. بنده معتقدم به آنچه سال ها پیش، نرمش قهرمانانه نام گذاری شد.»
این سخن که در آغاز حرکت جدید دیپلماتیک دولت یازدهم برای حل و فصل پرونده هسته ای بیان شد، راه را برای تقویت دیپلماسی در تعامل ایران با جهان تقویت کرد.

اینک با گذشت حدود دو سال از آن زمان که احتمال توافق بین ایران و 1+5 بیش از هر زمان دیگری وجود دارد و رئیس جمهور نیز بار دیگر به صلح امام حسن(ع) به عنوان یکی از الگوهای ارائه شده توسط ائمه اطهار(ع) استناد کرده است، گروهی اصرار دارند که شرایط امروز جامعه ما هیچ ارتباطی با شرایط زمان امام حسن(ع) ندارد چرا که در آن زمان، سرداران امام از دور ایشان پراکنده شدند ولی اکنون سرداران کشور، حامی ولایت و انقلاب هستند و برخلاف دوران امام حسن(ع) برای هر گونه جنگی آماده اند. همچنین گفته می شود که مردم ایران برای انقلاب ، چیزی کم نگذاشته اند که صلح امام حسن(ع) تکرار شود.

آنچه گفته می شود سخن درستی است. امروز هم سرداران کشور پا به رکاب هستند و هم ایرانیان، مردمانی دلیرند. اما یک اشتباه بزرگ در استدلال پیش گفته وجود دارد و آن، ماندن در ظواهر و غفلت از دلایل است.

در فقه، مقوله ای داریم به نام به "تنقیح مناط".  تنقیح مناط به استخراج "ملاک حکم" شرعی برای تعمیم دادن آن به موارد مشابه اطلاق می‌شود.(منبع)

در این بحث، ما به خود وقایع نگاه نمی کنیم بلکه علت ذاتی آنها را بررسی می کنیم و سپس اگر در واقعه ای آن علت وجود داشت، حکم سابق را بر آن بار نیز می کنیم.
حال به بحث اصلی بر می گردیم. در ماجرای امام حسن (ع)، ظاهر ماجرا عدم اطاعت سرداران و سربازان از امام بوده است. حال سوال اینجاست که آیا تنها در صورتی که سرداران و سربازان تمرد کنند، صلح مجاز است؟ اگر بگوییم "بله" در ظواهر گیر کرده ایم؛ وانگهی افرادی مانند امام خمینی(ره)، زیر سؤال می روند چرا که زمانی صلح را پذیرفتند که سرداران و سربازان 8 سال دفاع مقدس، گوش به فرمان ایشان بودند و آنقدر آماده جهاد بودند که حتی بعد از پذیرش قطعنامه توسط امام ، گریه کردند.

واقعیت آن است که اطاعت سرداران و سربازان، داشتن منابع مالی، برتری سیاسی، توان تسلیحاتی، داشتن بنیه علمی، روحیه بالای مردمی و ... همه و همه تحت عنوان مشترکی به نام " فرصت استراتژیک " می گنجند.
علت صلح امام حسن(ع) این بود که یکی از این فرصت ها مفقود بود. از باب تنقیح مناط، "فقدان فرصت استراتژیک" باعث شد که امام حسن(ع) صلح نماید؛ امام خمینی(ره) هم به دلیل فقدان فرصت استراتژیک صلح کرد: امام حسن(ع) به دلیل فقدان لشکر مطیع و امام خمینی (ره) به علت فقدان منابع مالی و تسلیحاتی در اواخر جنگ.

بنابراین ، نمی توان فقدان استراتژیک را فقط منحصر در نظامیان دانست بلکه هر فقدان مهم دیگری می توان همان حکم صلح حسنی را جاری و ساری سازد.

امروز نیز آنچه رهبر انقلاب "نرمش قهرمانانه" خواندند نیاز کشور است چرا که هر چند برخلاف زمان امام حسن(ع)، نظامیان کشور، آماده فداکاری اند اما کشور با فقدان فرصت های استراتژیک دیگری در عرصه های اقتصادی مواجه است.
 بنابراین، از این منظر بسیار شبیه دوران امام دوم هستیم و همان طور که آن امام توانست با نرمشی قهرمانانه و مدبرانه، دین را نجات دهد، امروز نیز با تدبیر و هوشمندی می توان کشور را نجات داد.
عقل نیز چنین حکم می کند که اگر روزی لازم باشد همانند حسین(ع) باید جنگید و اگر صلاح باشد همانند حسن(ع) صلح کرد. این عین دین است.

  تعداد بازديدها: 1353

    نسخه قابل چاپ