نوشته حجت الاسلام والمسلمین هادی سروش
بسمه تعالی
 همانطوریکه اهل کار و کسب در معاملات خود بهاری دارند که معاملات و درصد سوددهی آن به اوج خود میرسد «اهل معامله با خدا» هم بهاری دارند که در آن ایام در داد و ستد خود نهایت منفعت و سود را از آن خود می‌کنند.

و روشن است که اهالی بازار در بهار کسب خود از استراحت و امور غیر ضروری کاسته و به بیشتر اوقات خود را در بنگاهها و فروشگاههای معاملاتی خود قرار می‌دهند تا از آن «بهار کاسبی» نهایت بهره را ببرند، پس آنان که داعیه این را دارند که در قیامت مورد خطاب لذت بخش «این الرجبیون» قرار گیرند؛ در این «ماه رجب» که بهار معامله با خداست همه وقت خود را برای این «تجارت معنوی» قرار دهند.

جالب اینجاست مرحوم عارف، ملکی تبریزی(ره) در مورد طلاب علوم دینی که در حال تعلیم و تعلّم «علوم اهل‌بیت(ع)» دارای فضیلت بر فضیلت هستند را رهنمود می‌فرماید که:

«فینبغی لطلاب العلم ان یزیدوا فیها جهة العبادات علی جهة تحصیل العلم»

المراقبات / 77

یعنی بر آنان است جهات عبادت را بر جهت تحصیل مزیت بخشند.

در یک معامله صحیح و پر منفعت آنچه حرف اول است روشن بودن سه امر است که اهل فضل می‌دانند که اگر در یک معامله (خرید و فروش) عادی هر یک از این سه امر روشن نباشد آن معامله باطل است و بطلان در معاملات بدین معناست که فروشنده صاحب «پول» نمی‌شود و خریدار نیز مالک «کالا» نمی‌گردد.

در معامله با خدا که بهار آن ماه رجب است این سر امر باید روشن باشد که مالک کیست؟ مشتری کیست؟ و مورد معامله چیست؟

قبل بیان آن سه امر به این نکته توجه فرمائید که چه بسا مورد تعجب باشد که حتی بت پرستان از اهل جاهلیت حجاز هم ماه رجب بعنوان ماهی که : «ینتظرونه لحوائج» دانسته و از آن انتظار آمدن حاجت خود داشته‌اند (اقبال الاعمال 3/181).

یک طرف معامله: خدا و طرف دیگر عبد مؤمن

طرف معامله ملکوتی مادر ماه رجب حضرت رب العالمین است که پیامبر عزیزمان فرماید: در شبهای ماه رجب فرشته‌ای بنام «الداعی» تا صبح از طرف حق متعال نداء می‌کند:

«انا جلیس من جالسنی، مطیع من اطاعنی، غافر من استغفرنی..... فمن دعانی اجبته و من سألنی اعطیته....»                (بحار 98/377)

در این عبارت نورانی طرفین معامله و کالا مورد انتقال بیان شده که خدا و بندگان او که :

«هذا الشهر حبلاً بینی و بین عبادی» .

مغفرت و اجابت کالای معامله

و کالا مورد معامله: «مغفرت»، «اجابت دعا» و «برخورداری از فیض الهی».

و مهمتر از مغفرت و اجابت دعا نکته‌ای است که می‌توان ایندو را نتیجه آن نکته دانست این است که فرمود:

«انا جلیس من جالسنی»

که «همنشین با حضرت رب العالمین» است .

و چنان این حقیقت حقیقتی سنگین و کوه شکنی است که حتی با مستحکمترین اصول حکمت متعالیه مانند «اصالت وجود» و «وحدت وجود» هم نتوان به ژرفای او رسید!

چگونه «بنده‌ای» با همة نقصان‌ها و حاجت‌ها که از درون ذات او شروع می‌شود تا سراسر هستی و اوصاف و حالات او را می‌گیرد و گرفته است مجالست با «ارباب عالم هستی» یعنی وجود مستقل بی نهایت قرار می‌گیرد شاید از این نقطه گیج کننده است که عارفان گفتند:

«فان امثال وجوهنا لا یلیق بالتوجه الی حضرت قدس ربنا»

پس باید از آنجا که مالیات ارتباط مستقیم با حضرت قدس رب العالمین را نداریم باید راهی برای جبران این ضعف جستجو کنیم و آن نیست مگر توجه به اهل‌بیت(ع) که اهل معرفت تصریح کردند:

«فالاولی ان نعالج فی ذلک بالتوجه الیه (تعالی) بوجوه اولیائه المشرقة عنده و التوسل الیهم فی استصلاح حاله و عمله مع ا... جل جلاله»

روشن است که هرچه ارتباط و نیاز و خواسته مورد نظر بیشتر و شدیدتر باشد «توجّه» و «توسل» بیشتر توأم با کیفیت معنوی بالاتری می‌طلبد. و کدام خواسته بالاتر از مقام «اتصال» به حق تعالی است که در همان حدیث قدسی «الداعی» که فرشته «شبهای رجب» است از طرف خدا گوید:

«فمن اعتصم به وصل الیّ»

پس کمال در ماه رجب رسیدن به مقام «وصول الی الله» است.

«ذکر» و کمال رجبیه

امّا آنچه برای نیل «به کمال رجبیه» که «اتصال» لازم است باشد «ذکر» است و خود حضرت حق فرمود:

«طوبی للذاکرین، طوبی للطّائعین»

در ماه رجب «ذکر» و «طوع» مشتری دارد و بس . یعنی «یاد خدا» و «روی به سوی او»

ذکر از ذکر لسان شروع می‌شود تا ذکر ملت که به تعبیر بلند امام صادق(ع) که از حضرتش سؤال شد ذکر «سبحان و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر» بالاترین ذکر است؟

فرمود:

آنچه بالاتر  است که در مقابل او امر الهی اطاعت داشته و در قبال گناهان تقوی.

اذا ورود علیک شیئ امر الله به اخذت به و اذا ورد علیک

شی نهی عنه ترکته (معانی الاخبار / 193)

و با اشاره به همه این مراتب «ذکر» است که رسول اعظم الهی(ص) فرمود:

«خیر اعمالکم عند ملیککم و از کاها و ارفعها فی درجاتکم و خیرما

طلعت علیه الشمس، ذکر ا... سبحانه و تعالی» (عده الداعی / 238)

و آن ذکری که «خیرالاعمال» و «ارفع الاعمال» است فقط ذکر زبانی نیست بلکه ذکر با همة مراتب است. چه بسیار زیبا معنا فرمود:

«الذکر حصول المعنی فی النفس» (مجمع البیان 6/52)

و خوشا به حال آنانکه در مقام «ذکر الهی» چنان مجذوب «مجالست با حق» می‌شوند از عرضه حاجت خود غافل می‌شوند که در مورد این سالکان کوی او امام صادق(ع) فرماید:

«ان ا... عزوجل یقول: من شغل بذکری عن مسألتی اعطیته

افضل ما اعطی من سألنی» (محاسن برقی / 109)

که خدا فرماید آنکه مشغول ذکر من شود بگونه‌ای که حاجت خود را فراموش کند من به او بیش از آنکه بنایش بود از من نخواهد به او عنایت کنم.

مهمترین ذکر لسانی اهل رجب

گرچه بر اساس بیان امام صادق(ع) حقیقت «ذکر» در «انجام واجبات» و «ترک محرمات» آمد امّا در بیانات معصومین(ع) برای ماه رجب از کار و ادعیه‌ای نقل شده که با مراجعه به کُتب دعا قابل دسترسی است.

امّا آنچه در خور توجه «اهل رجب» است این است که بعد از «استغفار» که تأکید زیادی شده بر ذکر و نمازی که متضمن «سوره توحید» باشد سفارش زیادی شده است تا جائی که از حضرت رسول(ص) نقل شده :

«در ماه رجب ده هزار بار بوده توحید خوانده شود» (ر.ک المرقبات / 101)

و نیز نماز دو رکعتی با قرائت یکصد سوره توحید. (اقبال / 122)

غیر از اذکار وارده در ماه رجب «دعا» خود قصة مفصل دیگری است.

 رجبیون و کدام دعا؟

اصل دعا گرچه همیشه فضیلت دارد امّا در ماه رجب بهبت «مظان استجابت» بودنش اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

سفارش اهل معرفت در میان صدها دعای پر بار رجبیه به دعائی که این فقرات آغاز شود.

«اللهم انی اسألک بمعانی جمیع ما یدعوک به ولادة امرک...»

(اقبال / 145 و مفاتیح)

این دعای شریف و به تعبیر عارف تبریزی در المراقبات «عالیة المضالمین» از ناحیه مقدسه(عج) رسیده که در عین اینکه خواسته‌های معنوی بزرگی از خدا طلب می‌شود توجه رجبیون را به "معرفت به ساحت مقدس اله عالم و ائمة اطهار(ع)" جلب می‌کند.

پر واضح است که اعمال دیگری مانند «نماز» و «روزه» در معامله بین عبد و رب در ماه رجب جایگاه مختص به خود را دارد برای پرهیز از اطالة نوشتار از آن‌ها صرف نظر میشود.

ظهور نتیجه معامله رجبیون با خدا در ماه رمضان

عجیب این که این معامله ملکوتی عبد مؤمن با خدا در ماه رجب که گوشه‌ای از مطرح شد در ماه رمضان ظاهر میشود و آن «ورود به ضیافت الله» است که خود حدیث مفصلی است.

به دعا شب اول ماه رجب توجه کنید که ارتباط رجب و رمضان چگونه ترسیم شده:

اللهم بارک لنا فی رجب و شعبان و بلّغنا شهر رمضان و اعنّا علی الصیام و القیام و حفظ اللسان و غضّ البصر و لا تجعل حظّنا منه الجوع و العطش.

جمع‌بندی

ماه رجب آن چنان در خود عظمت قرار گرفت که «بهار معامله‌ی با خدا» شد و اهل معامله در این ماه به نام نامی «رجبیون» در ملکوت و معاد معروف گشته‌اند.

و عمده معامله این سالکان کوی دوست «مجالست» با "رب العالمین بوسیله ذکر" است که این ذکر در تمام شئون اینان پرتو افکند و گاهی بشکل «انجام واجبات و ترک محرمات» و گاهی بشکل «استغفار» و گاه دیگری بشکل «روزه رجبیه» و خصوصاً «دعا» ظهور پیدا می‌کند.

و چون «رجبیون» متوجه قانون قدسی «این التراب و این رب الارباب» هستند و برای ارتباط با حق متوجه «وسائط ارتباطی با حق» بوده و در تمام ماه رجب با «توسل» و «انابه» و «زیارت» خصوصاً «زیارت حضرت اباعبدالله الحسین» «تشرف به  مشاهد مشرفه اهل بیت(ع)» رابطه خود با خداوند متعال را جدی‌تر نموده و از برکات معصومین(ع) بهرمند می‌شوند.

التماس دعا

منبع:  شفقنا

  تعداد بازديدها: 1995

    نسخه قابل چاپ